Waarom Tim Keller mijn geestelijk vader is

Tim Keller is overleden… Een van onze zoons, Henk Jan die jarenlang voor CV·Koers spreken van de New Yorkse predikant vertaalde, gaf het me vandaag door. Ik was erop voorbereid, want uiteraard wist ik dat Keller zich in de laatste fase van zijn strijd tegen alvlieskanker bevond. Niettemin. Kellers sterven raakt me, emotioneert mij. Iemand vroeg me of de stichter van Redeemer Presbyterian Church ook mijn geestelijke vader was. En ja, dat was en is hij nog steeds.

Duur hotel
In januari 1991 was ik als journalist-buitenland weer eens in New York, nu in verband met het Amerikaanse verzet tegen de Iraakse inval in Koeweit. Ik had gehoord dat Tim en zijn vrouw Kathy positief hadden gereageerd op het verzoek van de Presbyterian Church in America (PCA) om in het hevig geseculariseerde New York apologetisch aan de slag te gaan. In het vrij dure Sheraton Hotel aan de zevende Avenue interviewde ik hem. Wat later toog ik voor het eerst naar Hunter College, waar Keller preekte.

Niks kater, niks uitslapen, op naar Tim Keller!

Ik weet nog goed hoe het mij daar verging. Om te beginnen ontroerde het me dat er op die zondagochtend zo’n 1200 voornamelijk jongeren – young urban professionals, yuppies – waren komen opdagen. Niks kater, niks uitslapen, op naar Tim Keller! Kennelijk vonden ze de manier waarop hij het evangelie bracht zo de moeite waard dat ze kwamen en bleven komen.
En al na die eerste eigen ervaring wist ik waarom dat zo was. De man leek helemaal niet spectaculair achter die microfoon. Hij sprak uit z’n hoofd, zonder de demagogie die veel Amerikaanse tv-dominees eigen was. Ik werd overrompeld. Keller boeide zowel mijn verstand als dat hij mijn ziel raakte. Hij had het tegen die volle zaal. Maar het was ook net of hij mij persoonlijk kende.

Sindsdien verloor ik hem niet meer uit het oog. Ik abonneerde mij op zijn op tapes en later op cd opgenomen preken, probeerde nog vaker naar New York te gaan, ontmoette hem nog enkele keren, leerde veel van hem en liet mijn geloof door hem verdiepen.

Waardoor werd ik door zijn preken zo geraakt? Het lijkt me onmogelijk dat in een paar zinnen samen te vatten. Ik probeer het toch maar. Ik denk vooral door zijn gerichtheid op de kern van het evangelie. ‘Als ik goede werken’ (zeg anno 2023 maar milieubescherming, asielopvang, armenzorg – AK) wettisch zou brengen, en niet in het kader van kruis en genade, zouden christenen en niet-christenen al snel verveeld raken.’

Keller hamerde erop dat de mate van onze aanvaarding van God niet afhangt van de mate van onze heiliging

Hope for New York
Keller had nadrukkelijk oog voor de nood van de samenleving. Ik bezocht verschillende projecten van Redeemers Hope for New York. Maar wat zou eigenlijk je diepste motivatie zijn om in de maatschappij te helpen genezen wat door de zonde kapot is gegaan? Keller wis het wel: om wat Christus daarin voor ging en voor je deed! Christus kreeg wat wij verdienen, namelijk het gescheiden zijn van God, opdat wij ontvangen wat Hij verdiende: geliefd kind te zijn van Vader.
Keller hamerde erop dat de mate van onze aanvaarding van God niet afhangt van de mate van onze heiliging. Ik denk dat zijn onderscheid tussen religie en evangelie essentieel is. Religie is je geestelijk inspannen om bij God in de gunst te komen. Evangelie is dat je door God bent aanvaard, reden waarom je ernaar verlangt Hem te gehoorzamen. Keller was, net als J.I. Packer (een van mijn andere geestelijke vaders) duidelijk geïnspireerd door vroege Angelsaksische puriteinen.

‘Ik ben slechter dan ik denken kan én meer geliefd dan ik zelfs maar durf te dromen’  

Vervreemding
Die invloed lijkt me nog steeds actueel. Voor predikers als Jonathan Edwards, Richard Baxter en George Whitefield was zonde maar niet een overtreden van nu eens deze, dan weer die van de Tien Geboden. Zonde was voor hen een netwerk van haast dwangmatig houdingen, gedachten en daden, diep geworteld in de vervreemding van de mens van God. Juist het besef dat ik tegenover de heiligheid van God slechter ben dan ik me kan indenken, maar tegelijk dankzij Christus’ offer door God geliefder ben dan ik zelfs durf te dromen – een bekende uitspraak van Keller – maakt verandering van binnenuit mogelijk. En het maakt dat je daardoor in het komende koninkrijk van de Here Jezus aan de slag wil gaan.

Schat in de akker
Is dat een verouderde boodschap? Ik denk van niet. Ik ontmoette in het toen nog haast maoïstisch China eerste generatie christenen die gedurende twintig jaar lange gevangenis geestelijk op de been waren gebleven. Sterker, in hun cel, kolenmijn of concentratiekamp getuigden zij van hun geloof en baden zij voor hun vijanden. Waar haalden zij daartoe de kracht vandaan? Uit het geloof dat zij dankzij de heilige Geest ‘de schat in de akker’. Dat wil zeggen: ze hadden Christus als hun verlosser gevonden. Diezelfde kracht en vreugde ervoer ik bij om hun geloof vervolgde en naar Nederland gevluchte asielzoekers, over wie ik samen met onze jongste zoon Dirk, die filmer is, een documentaire maakte.

Bekendheid
Natuurlijk is er meer bij Keller waarvan ik onder de indruk raakte. Zijn vermogen om zowel gelovigen als ongelovigen te raken. Zijn combineren van apologetiek en respect voor andersdenkenden. Zijn nadruk op onderlinge verbondenheid: ‘If you don’t belong to a small group, you don’t belong to the church.’ Zijn vermogen om te delegeren en zichzelf niet op de voorgrond te plaatsen. Zijn samenwerking met Kathy, zijn vrouw.

In 1997 maakte ik, met vijftien predikanten, kennis met Tim Keller  

Preken in CV·Koers 
En ik was journalist. Ik kreeg van zowel het Nederlands Dagblad als CV·Koers, waarvan ik toen samen met Paul Meinders de hoofdredactie vormde, de gelegenheid mijn enthousiasme met de lezers te delen. Er was geen vooropgezet plan, geen strategie om zoveel mogelijk mensen te beïnvloeden. Ik schreef in feite ook aan mijzelf. Er was iets van ‘waar het hart vol van is…’
Als CV·Koers vroegen we toestemming om preken van Keller in het Nederlands af te drukken. Kathy meldde ons dat dit goed was, mits het om samenvattingen ging. Die beperking hebben we vervolgens behoorlijk opgerekt en nogal ruim toegepast. Medio 1997 stelden wij – een gefortuneerd Nederlands echtpaar, ds. Henno Smit en ik – een vijftiental gereformeerde predikanten en anderen in de gelegenheid kennis te gaan maken met Keller en Redeemer.

Een begrip in Nederland
Enkele maanden na die ‘predikantenreis’ evalueerden wij ons bezoek. Theoloog Wolter Rose van de gereformeerd-vrijgemaakte Theologische Universiteit in Kampen, leidde het gesprek in onder het motto ‘De andere wereld van Redeemer’. Kerngedachte was dat het evangelie het A tot en met Z van het christelijk geloof is. Het besef geadopteerd te zijn door de Grote Koning is tevens de sleutel voor blijvende geestelijke groei.
Tim Keller werd ook in Nederland een begrip. Uitgeverij Van Wijnen begon zijn boeken te vertalen. Kellers boek Center Church werd uitvoerig besproken, met hier en daar aanvullingen en kritiek. Gelukkig maar, ook voor Keller. Als iemand ervan overtuigd was dat niemand volmaakt is en een mens moet blijven bijleren, was hij het wel. Maar dank aan God voor wat Hij in deze man gaf, overheerst. Zeker bij mij.